Τι είναι η ταξιδιωτική ναυτία;
Η ταξιδιωτική ναυτία αποτελεί γνωστό σύνδρομο του οποίου τα κλινικά σημεία και συμπτώματα προκαλούνται από την επίδραση μη φυσιολογικής κίνησης στο αιθουσαίο σύστημα. Είναι μορφή ιλίγγου. Εκδηλώνεται με ναυτία, εμέτους, ωχρότητα δέρματος και εφίδρωση. Αυτό γίνεται ως φυσιολογική απόκριση του οργανισμού μετά από έκθεση σε ασυνήθιστη κίνηση επαρκούς διάρκειας και έντασης. Άλλα σημεία είναι η αυξημένη παραγωγή σιέλου, το χασμουρητό, η υπέρπνοια. Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί μετωπιαία κεφαλαλγία , τάση προς λιποθυμία και απώλεια προσανατολισμού.
Η ένταση αυτών και ο βαθμόςσυνεχίζεται μέχρις ότου απομακρυνθεί το νοσογόνο ερέθισμα. Στη συνέχεια μέσα σε 2-3 μέρες εγκαθίσταται προσαρμογή των συμπτωμάτων με τελική ύφεση κατά την 4η ημέρα. Οι πηγές προέλευσης των ερεθισμάτων κατά την κίνηση αυτή είναι οι οφθαλμοί, οι ιδιοδεκτικοί υποδοχείς (μυς – αρθρώσεις), η μνήμη και φυσικά το αιθουσαίο σύστημα. Στη σύγχρονη εποχή με την εκτεταμένη χρήση των ιδιωτικών αυτοκινήτων, των μέσων μαζικής μεταφοράς, των συσκευών εικονικής πραγματικότητας, των διαστημικών προγραμμάτων και την εξέλιξη ολοένα και πιο ταχέων μέσων η μελέτη της κινήτωσης κερδίζει το ενδιαφέρον τόσο του ιατρικού κόσμου, όσο και του μεταφερόμενου πληθυσμού.
Στο σύγχρονο κόσμο ελάχιστοι είναι οι άνθρωποι που δεν έχουν εκτεθεί σε ασυνήθιστη κίνηση και δεν έχουν βιώσει ταξιδιωτική ναυτία. Η μεγαλύτερη συχνότητα σημειώνεται στα θαλάσσια ταξίδια, ενώ από ηλικιακής πλευράς τα πρωτεία κρατούν τα παιδιά μεταξύ 3 και 12 ετών. Ο φόβος και το άγχος έχουν μικρότερη σημασία από ότι πιστεύεται. Η πνευματική δραστηριότητα και η συγκέντρωση μειώνουν την ευαισθησία των ατόμων.
Πως προλαμβάνεται η ταξιδιωτική ναυτία.
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος αντιμετώπισης της νόσου είναι η πρόληψη με τους ακόλουθους τρόπους:
- Βαθμιαία και αυξητική έκθεση σε νοσογόνα ερεθίσματα ώστε να επέλθει αιθουσαίος εθισμός.
- Αποφυγή κινήσεων της κεφαλής ώστε να ελαττώνεται η πρόσθετη επιτάχυνση.
- Αποφυγή του διαβάσματος κατά το ταξίδι.
- Προσήλωση στην ευθεία και ποτέ στα πλάγια.
- Σε κλειστή καμπίνα πλοίου ή αεροσκάφους συστήνεται να κλείνουμε τους οφθαλμούς, ενώ στο κατάστρωμα ενός πλοίου συστήνεται να ατενίζουμε τον ορίζοντα ή κάποιο ορατό σημείο στεριάς.
- Σε θαλάσσιο ταξίδι συστήνεται η ύπτια (ξαπλωτή) θέση, διότι η κίνηση ενεργεί στον επιμήκη άξονα της κεφαλής με ηπιότερα συμπτώματα.
- Για επαγγελματίες (πχ πληρώματα αεροσκαφών) υπάρχουν ειδικά προγράμματα απευαισθητοποίησης που περιλαμβάνουν έκθεση σε εξομειωτές κίνησης αεροσκαφών και ασκήσεις ελέγχου της αναπνοής με βαθιές, αργές αναπνοές.
Πως θεραπεύεται η ταξιδιωτική ναυτία;
Όταν η πρόληψη δεν κατορθώσει να ελέγξει την ταξιδιωτική ναυτία το λόγο έχει η φαρμακευτική θεραπεία. Τα φάρμακα διαιρούνται σε 3 κατηγορίες: 1) αυτά που καταστέλλουν τα αισθητηριακά ερεθίσματα, πχ αμφεταμίνη και εφεδρίνη. 2) αυτά που ελαττώνουν το σήμα ασυμφωνίας, πχ υδροβρωμική σκοπολαμίνη από του στόματος, υποδόρια ή διαδερμικά. 3) αυτά που αναστέλλουν τον έμετο, πχ μετοκλοπραμίδη, δομπεριδόνη, ονδανσεντρόνη, μεκλοζίνη, κιναριζίνη, διμενυδράτη, προμεθαζίνη, διφενιδόλη.
Λόγω της ποικιλίας αυτής αλλά και των διαφορετικών μηχανισμών δράσης των φαρμάκων, καθίσταται σαφές πως τον τελικό λόγο για την επιλογή, την οδό χορήγησης αλλά την χρονική στιγμή της λήψης τον έχει ο θεράπων ΩΡΛ, τον οποίον πρέπει να συμβουλεύεται πάντα ο πάσχων από ταξιδιωτική ναυτία.
Πλιούτας Ιωάννης MD PhD FEB ORL-HNS
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών