Τι συμπτώματα προκαλούν οι διαταραχές κροταφογναθικής;

Οι διαταραχές κροταφογναθικής άρθρωσης είναι ένα σύνολο μυοσκελετικών διαταραχών που επηρεάζουν την κροταφογναθική άρθρωση, τους μασητήριους μύες ή και τα δύο. Αυτές οι διαταραχές αντιστοιχούν σε πολλές διαφορετικές διαγνώσεις με παρόμοια σημεία και συμπτώματα που επηρεάζουν το σύστημα της μάσησης. Μπορεί να είναι οξείες, επαναλαμβανόμενες ή χρόνιες.

  • Το 75% του πληθυσμού έχει τουλάχιστον ένα σημείο και το 35% έχει τουλάχιστον ένα σύμπτωμα.
  • Ωστόσο, μόνο λιγότερο από το 5% των ατόμων με σημεία και συμπτώματα θα λάβουν θεραπεία.

Στην ΩΡΛ πράξη το άλγος κροταφογναθικής ενδιαφέρει λόγω της γειτνίασης της αρθρώσεως με το αυτί, καθώς και της κοινής νεύρωσης των δύο.

Πολλές φορές, λοιπόν, το πρώτο σύμπτωμα με το οποίο προσέρχεται ο ασθενής στον ωτορινολαρυγγολόγο είναι πόνος στο αυτί.

Ποιες είναι οι αιτίες;

Η αιτία είναι πολυπαραγοντική στις περισσότερες περιπτώσεις.

Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:

  • Τραυματισμοί της άρθρωσης: Μικροτραυματισμοί προκαλούνται από σφίξιμο και τρίξιμο των δοντιών.
  • Το στρες: Το άγχος μπορεί να προκαλεί διαταραχές στον ύπνο, αλλά και αύξηση του νυκτερινού βριγμού.
Κροταφογναθική άρθρωση

Κροταφογναθική άρθρωση

Αμφισβητούμενες αιτίες
Βριγμός

Ο βριγμός ή το τρίξιμο των δοντιών κατά τη διάρκεια του ύπνου, θεωρείται ότι αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα. Μπορεί να συνεπάγεται υπερβολική ενεργοποίηση των μυών της μάσησης και υπερβολική επιβάρυνση της κροταφογναθικής άρθρωσης. Σε μελέτες ο βριγμός δεν έχει αποδειχθεί σαφώς ως αιτία, καθώς πολλά άτομα τρίζουν σοβαρά τα δόντια τους και δεν έχουν συμπτώματα ή σημεία του κροταφογναθικού συνδρόμου.

Αυχενικός τραυματισμός

Έχει θεωρηθεί ότι αποτελεί παράγοντα ανάπτυξης για κροταφογναθικό σύνδρομο και πολλοί ασθενείς ισχυρίζονται πόνο στους μύες και στις αρθρώσεις μετά από τραυματισμό του αυχένα. Ο πόνος μπορεί να προκαλείται από τον τεντωμένο στερνοκλειδομαστοειδή μυ, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως πόνος στο αυτί ή λόγω τραυματισμών σε άλλους μύες και συνδέσμους του αυχένα.

Μετατόπιση του μεσάρθριου δίσκου

Η μετατόπιση του δίσκου έχει θεωρηθεί ως παθολογική κατάσταση, αλλά πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το 30 – 50% του πληθυσμού έχει μειωμένους δίσκους. Τα περισσότερα από αυτά τα άτομα δεν έχουν ιστορικό πόνου ή δυσλειτουργίας της κροταφογναθικής άρθρωσης. Η μετατόπιση του δίσκου μπορεί να είναι μια φυσιολογική παραλλαγή. Οι αρθρώσεις που κάνουν τον ήχο «κλικ» δεν είναι απαραιτήτως οδυνηρές ή παθολογικές. Όταν όμως συνυπάρχουν με σύνδρομο κροταφογναθικής επιτείνουν τον πόνο στην άρθρωση.

Συμπτώματα σε διαταραχές κροταφογναθικής

Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι:

  • πόνος στη γνάθο, στο πρόσωπο και στο κεφάλι, με μέτρια ένταση.
  • πόνος στο αυτί (ωταλγία)
  • περιορισμός στη διάνοιξη του στόματος και «κλείδωμα» της κάτω γνάθου είναι κοινές λειτουργικές διαταραχές που αναφέρουν οι ασθενείς.
  • ήχοι (κλικς) κατά τη μέγιστη διάνοιξη του στόματος ή στην έναρξη του κλεισίματος του στόματος.
  • πονοκέφαλος και πόνος στον αυχένα και στους ώμους που δεν σχετίζονται με την λειτουργία της γνάθου
  • ανεξήγητες εμβοές, απώλεια ακοής και ζάλη.
  • ανώμαλη φθορά, ευαισθησία και μειωμένη λειτουργικότητα των δοντιών.
Πόνος σε διαταραχές κροταφογναθικής

Άλγος σε διαταραχές κροταφογναθικής

Απεικόνιση σε διαταραχές κροταφογναθικής

Η μαγνητική τομογραφία (MRI) αποκαλύπτει σκληρό οστικό ιστό καθώς και ανωμαλίες μαλακών ιστών. Η αξονική τομογραφία (CT) είναι χρήσιμη για την απεικόνιση εκφυλιστικών αλλαγών των σκληρών ιστών. Η απεικόνιση πρέπει να γίνεται μόνο σε περιπτώσεις όπου ο αφύσικος πόνος , η δυσλειτουργία ή και τα δύο δεν ανταποκρίνονται σε συντηρητικές βραχυπρόθεσμες θεραπείες, όπως στα αντιφλεγμονώδη φάρμακα και στη φυσικοθεραπεία. Η απεικόνιση είναι επίσης σημαντική όταν υπάρξει αλλαγή στη σύγκλειση της γνάθου.

Ποια είναι η θεραπεία σε διαταραχές κροταφογναθικής;

Η αντιμετώπιση για το κροταφογναθικό σύνδρομο στοχεύει στην εξάλειψη του πόνου και την αποκατάσταση της λειτουργίας της και των φυσιολογικών δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής. Περισσότερο χρησιμοποιούμε συντηρητικές, μη επεμβατικές θεραπείες. Σε λιγότερο από 5% των περιπτώσεων γίνεται χειρουργική επέμβαση. Τα βασικά στοιχεία οποιασδήποτε συντηρητικής θεραπείας είναι η αυτοφροντίδα, η φαρμακευτική αγωγή και η φυσικοθεραπεία. Ο βελονισμός μπορεί συχνά να είναι χρήσιμος, όπως και η βιοανάδραση και η ορθωτική θεραπεία με νάρθηκα.

1. Αυτοφροντίδα

Αποτελεί ουσιαστικό μέρος της θεραπείας των ασθενών. Θα πρέπει να εξηγείται λεπτομερώς στους ασθενείς σε γλώσσα κατανοητή στους ίδιους, και πρέπει να ενισχύεται σε κάθε επίσκεψη. Έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη συμμόρφωση και κατανόηση των ασθενών και καλύτερα αποτελέσματα.

  1. Ξεκούραση της άρθρωσης με λήψη μόνο μαλακών τροφών για 1-2 εβδομάδες.
  2. Αποφυγή μασήματος τσίχλας (για να μειωθεί η μυϊκή κόπωση).
  3. Χαλάρωση των μυών του προσώπου. Χείλη και δόντια χαλαρά. Μη σφίγγετε τα δόντια σας.
  4. Αποφυγή χασμήματος με υπερβολική διάνοιξη του στόματος.
  5. Εφαρμογή ζεστού επιθέματος για 20 λεπτά. Βοηθάει στην χαλάρωση μυών και τενόντων.
  6. Σωστή θέση ύπνου, πλευρική, με καλή στήριξη του μαξιλαριού.
  7. Αποφυγή οδοντιατρικών παρεμβάσεων και γενικής αναισθησίας.
  8. Αποφυγή χρήσης του τηλεφώνου μεταξύ του λαιμού και της σιαγόνας.
  9. Νάρθηκας δοντιών μόνο σε περιστατικά που δεν αντιμετωπίζονται με τις προηγούμενες οδηγίες.
2. Φάρμακα σε διαταραχές κροταφογναθικής

Τα πιο κοινά φάρμακα για το κροταφογναθικό σύνδρομο είναι:

  • μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα – ΜΣΑΦ,
  • μυοχαλαρωτικά, όπως η κυκλοβενζαπρίνη
  • τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά σε χαμηλές δόσεις (10-50mg) , όπως η αμιτριπτυλίνη, η δεσιπραμίνη ή η νορτριπτυλίνη.
  • κορτικοστεροειδή από του στόματος σε περιπτώσεις αρθραιμίας, που υπάρχει κακή ανταπόκριση από τα ΜΣΑΦ, όπως η μεθυλπρεδνιζολόνη (π.χ. Depo-Medrol) για 6 ημέρες.
  • οπιοειδή αναλγητικά σε περιπτώσεις όπου ο χρόνιος πόνος είναι μέτριος έως σοβαρός και δεν ανταποκρίνεται σε άλλες θεραπείες. Τα οπιοειδή βραχείας δράσης, όπως η υδροκωδόνη, πρέπει να αποφεύγονται. Τα νεότερα οπιοειδή, όπως η τραμαδόλη, είναι πολλά υποσχόμενα.
3. Νάρθηκας δοντιών

Οι νάρθηκες, είναι αφαιρούμενες ορθοδοντικές κατασκευές, συνήθως κατασκευασμένες από ακρυλικό πλαστικό, εφαρμόζουν πάνω στα δόντια, είτε της κάτω, είτε της πάνω γνάθου. Παρά την εκτεταμένη χρήση τους στη θεραπεία του κροταφογναθικού συνδρόμου και του βρουξισμού, οι μηχανισμοί δράσης αυτών παραμένουν αμφιλεγόμενοι. Οι οριστικοί νάρθηκες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως συμπλήρωμα στη θεραπεία και όχι ως οριστική θεραπεία.

Η θεραπεία με ενδοστοματικούς νάρθηκες έχει πολλαπλά οφέλη. Μειώνουν τη «φόρτιση» των αρθρώσεων και έχουν ισχυρό εικονικό αποτέλεσμα. Μπορούν να μειώσουν τη βλάβη των δοντιών σε ασθενείς που τρίζουν τα δόντια τους. Δεν νιώθουν όλοι οι ασθενείς ανακούφιση από το πόνο και κάποιοι παρουσιάζουν επιδείνωση των συμπτωμάτων με τους νάρθηκες. Οι νάρθηκες όμως θα πρέπει να φορούνται για βραχύ χρονικό διάστημα και θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά.

4. Φυσικοθεραπεία

Έχει αποδειχθεί χρήσιμη για πολλούς ασθενείς με διαταραχές κροταφογναθικής άρθρωσης. Η θερμότητα και ο πάγος έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση του πόνου σε ορισμένους ασθενείς.

Ασκήσεις της γνάθου προβλέπονται για την αύξηση της κινητικότητας, τη μείωση της υπερκινητικότητας, την ενίσχυση και των συντονισμό των μυών και τη βελτίωση της αντοχής των μυών. Το μασάζ μπορεί να είναι χρήσιμο καθώς αυξάνει την ροή του αίματος μέσω του ιστού και προκαλεί χαλάρωση των μυών. Η αξιολόγηση της στάσης του ασθενούς είναι σημαντική και πρέπει να διδαχθεί η σωστή στάση σώματος.

5. Υπέρηχος

Ο υπέρηχος παρέχει βαθιά και χαλαρωτική θερμότητα στους μύες και τις αρθρώσεις, βοηθώντας στην ανακούφιση του πόνου και την αποκατάσταση της λειτουργίας. Η διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση (TENS) μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του πόνου.

6. Βελονισμός

Η έγχυση με τοπικό αναισθητικό στα trigger points των επώδυνων μυών έχει χρησιμοποιηθεί για πάνω από 40 χρόνια και είναι ακόμα μια δημοφιλής θεραπεία. Η ξηρή βελόνα λειτουργεί εξίσου καλά, η διαφορά μεταξύ ξηρής βελόνας και βελονισμού είναι ελάχιστη έως και καμία.

7. Αρθροκέντηση

Η αρθροκέντηση είναι η εισαγωγή μιας ή περισσότερων βελόνων στον ανώτερο χώρο των αρθρώσεων και η έγχυση φυσιολογικού ορού, με ή χωρίς κορτικοστεροειδή. Έχει αναφερθεί ότι είναι αποτελεσματική σε περιπτώσεις αρθραιμίας και περιορισμένου ανοίγματος λόγω μετατόπισης δίσκου.

8. Αρθροσκόπηση

Η αρθροσκόπηση είναι η εισαγωγή ενός ενδοσκοπίου με οπτικές ίνες που επιτρέπει την απεικόνιση του χώρου της άρθρωσης. Άλλα ειδικά διαμορφωμένα εργαλεία εισάγονται και επιτρέπουν την αφαίρεση συμφύσεων και τη λήψη βιοψίας.

9. Επέμβαση σε διαταραχές κροταφογναθικής

Η χειρουργική επέμβαση προορίζεται για λίγες περιπτώσεις (λιγότερο από 5%) που δεν ανταποκρίνονται στη συντηρητική θεραπεία ή σε ασθενείς που αναγνωρίζεται ανατομική παραλλαγή η οποία μπορεί να διορθωθεί με χειρουργική επέμβαση. Αυτοί οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη μη χειρουργική αποκατάσταση και να σκεφτούν το χειρουργείο μόνο αφού έχουν ελεγχθεί και αντιμετωπιστεί όλοι οι παράγοντες. Η προεγχειρητική και μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία είναι σημαντικές για την επιτυχή έκβαση της επέμβασης. Οι λιγότερο επεμβατικές τεχνικές φαίνεται να είναι εξίσου αποτελεσματικές με τις πιο επεμβατικές διαδικασίες ανοικτής άρθρωσης, οπότε η αρθροσκόπηση και η αρθροκέντηση θα πρέπει να θεωρηθεί ως πρώτο βήμα.