Τι είναι εξωτερική ωτίτιδα?

Πρόκειται για φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου. Τα συχνότερα μικρόβια που συναντάμε στην εξωτερική ωτίτιδα είναι Staphylococcus aureus και Pseudomonas aeruginosa. Λιγότερο συχνοί μικροοργανισμοί είναι είδη proteus, Staphylococcus epidermidis και E coli. Στην περίπτωση της ωτομύκωσης οι μύκητες που απομονώνονται περισσότερο συχνά είναι Aspergillus niger στο 80% και λιγότερο συχνά η Candida albicans.

Εξωτερική ωτίτιδα

Εξωτερική ωτίτιδα

Πώς δημιουργείται και που οφείλεται;

Στο στάδιο πριν την φλεγμονή, το αυτί εκτίθεται σε προδιαθεσικούς παράγοντες οι οποίοι είναι η ζέστη, η υγρασία και τυχόν τραυματισμοί. Ο συχνότερος τραυματισμός του αυτιού δεν είναι άλλος από τον αυτοτραυματισμό του ασθενούς από τον καθαρισμό με μπατονέτα.

Οι παράγοντες αυτοί έχουν ως αποτέλεσμα οίδημα στον έξω ακουστικό πόρο. Αυτό εν συνεχεία οδηγεί σε κνησμό (φαγούρα) και μια αίσθηση πληρότητος του αυτιού, δηλαδή να το αισθανόμαστε βουλωμένο. Η συνεχιζόμενη αύξηση του φορτίου των βακτηρίων με προοδευτικό οίδημα μπορεί να προκαλέσει πλήρη απόφραξη του έξω ακουστικού πόρου με αφόρητο πόνο. Σε περισσότερο προχωρημένα στάδια, η πυώδης ωτόρροια και η λεμφαδενοπάθεια επιτείνουν περαιτέρω τον πόνο. Προδιαθεσικοί παράγοντες για αυτήν την κατάσταση είναι η απουσία εκκρίματος (βύσμα κεριού) και το αλκαλικό pH.

Παθαίνω πολύ συχνά εξωτερική ωτίτιδα, μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό?

Οι ασθενείς πρέπει να συμβουλεύονται συνεχώς το γιατρό τους, ώστε να αποφεύγουν χειρισμούς στον έξω ακουστικό πόρο, κυρίως με μπατονέτα, καθώς και την έκθεση στο νερό, ειδικά εάν έχουν ιστορικό με υποτροπιάζουσες εξωτερικές ωτίτιδες.

Τι συμπτώματα έχει η εξωτερική ωτίτιδα;

Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με την έκταση της νόσου. Συνήθως, υπάρχει πόνος στο αυτί (ωταλγία), ωτόρροια, πληρότητα του αυτιού, κνησμού και ευαισθησία στην ψηλάφηση. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να παραπονούνται για απώλεια της ακοής και εμβοές (βουητά). Τα βουητά προέρχονται από τον αποκλεισμό του πόρου, λόγω οιδήματος και εκκρίσεων. Τα σημεία που δείχνουν εξωτερική ωτίτιδα είναι κυρίως το ερύθημα, το οίδημα, η ωτόρροια, οι κρούστες. Σε περισσότερο προχωρημένες καταστάσεις υπάρχει διόγκωση των οπισθοωτιαίων λεμφαδένων, όπως επίσης και των πρόσθιων τραχηλικών λεμφαδένων. Αλλαγές του δέρματος λόγω κυτταρίτιδος είναι επίσης πιθανές.

Πώς θεραπεύεται;

Η αρχική θεραπεία είναι απλά φυσική αντιμετώπιση. Εκτελείται προσεκτικός καθαρισμός του έξω ακουστικού πόρου, και κατόπιν χορηγείται τοπική αγωγή με αντιβιοτικές σταγόνες μόνο. Ο καθαρισμός πρέπει να είναι προσεκτικός, ώστε να μην τραυματιστεί το δέρμα και επιδεινωθεί η ανάπτυξη των βακτηρίων, καθώς και η είσοδός τους στους γειτονικούς ιστούς. Η αναρρόφηση των εκκρίσεων καλό είναι να γίνεται μέσω ωτομικροσκοπίου.

Η αναλγητική αγωγή μπορεί να γίνει με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και τοπικά στεροειδή. Μετά από τον καθαρισμό συνήθως συνταγογραφούνται σταγόνες για το αυτί. Συνήθως, είναι αντισηπτικές, κατά της υγρασίας και αντιβιοτικές. Εάν ο χώρος έχει υποστεί στένωση και ως εκ τούτου οι σταγόνες δεν μπορούν να περάσουν ώστε να επιτευχθεί η θεραπεία καλό είναι μέσα σε αυτόν να τοποθετείται ένα μικρό τολύπιο ειδικό για τις καταστάσεις αυτές.
Οι σταγόνες που χρησιμοποιούνται συνήθως μπορεί να περιλαμβάνουν βορικό οξύ, ιχθαμόλη, φαινόλη, θυμόλη και αλκοόλη. Επίσης, οι σταγόνες πρέπει να περιέχουν αντιβιοτικό, συνήθως οφλοξασίνη, σιπροφλοξασίνη, χλωραμφαινικόλη, τομπραμυκίνη και γενταμυκίνη. Ειδικώς, η οfloxacin και ciprofloxacin είναι εξαιρετικές κυρίως στην περίπτωση της ψευδομονάδας. Επίσης πολύ συχνά χρησιμοποιούνται τοπικά στεροειδή για να ελαττώσουν το οίδημα και τον πόνο.

Ακόμη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ειδικό διάλυμα βορικού οξέος με αλκοόλ. Το μόνο μειονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι πως μετά την εφαρμογή της θεραπείας η εικόνα του έξω ακουστικού πόρου είναι διαταραγμένη λόγω της εναπόθεσης των κρυστάλλων του βορικού. Ακολουθεί εικόνα περιστατικού του ιατρείου μας. Η εικόνα θυμίζει έναστρη νύχτα (stary night).

Εξωτερική ωτίτιδα μετά από θεραπεια-otitis externa

εξωτερική ωτίτιδα μετά από θεραπεια-otitis externa

Χρειάζεται να κάνουμε καλλιέργεια;

Συνήθως καλλιέργεια από την περιοχή αυτή δεν απαιτείται εκτός και αν υπάρχει αποτυχία της αρχικής εμπειρικής αγωγής. Στην περίπτωση αυτή ο γιατρός λαμβάνει με ειδικό στυλεό προσεκτικά υλικό από τον φλεγμαίνοντα έξω ακουστικό πόρο και το αποστέλλει για καλλιέργεια.

Χρειάζεται να χορηγήσουμε αντιβίωση;

Η εξωτερική ωτίτιδα είναι μια νόσος που δεν απαιτεί αντιβιοτική αγωγή από του στόματος, εκτός κι αν πρόκειται για επιπλεγμένη φλεγμονή ή για σακχαροδιαβητικά άτομα. Στο 99% των περιπτώσεων απαιτούνται μόνο σταγόνες στο αυτί.

Hirsch BE. Infections of the external ear. Am J Otolaryngol. 1992;13:145. (Overview of infections of the external ear and treatment.) [PMID: 1626615]

Η εξωτερική ωτίτιδα είναι η συχνότερη αιτία ωταλγίας στους ενήλικες.

Σπανίως χρειάζεται αντιβίωση. Συνήθως, αρκεί καθαρισμός και ωτικές σταγόνες.

Πλιούτας Ιωάννης MD PhD FEBORL – HNS

Αναπλ. Διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής Νοσοκομείου Ιασώ.